Skóra gadów jest sucha, z małą ilością gruczołów, pokryta jest rogowymi łuskami. Współczesne gady są zwierzętami zmiennocieplnymi (temperatura ich ciała jest zależna od temperatury otoczenia), natomiast stałocieplnymi były prawdopodobnie niektóre kopalne gady naczelne: pterozaury i dinozaury. Są zwierzętami, w przeważającej liczbie gatunków, lądowymi.
Zapłodnienie wewnętrzne, wykluwający się z jaja osobnik podobny jest do dorosłych, brak formy larwalnej. Jaja składane na lądzie są zabezpieczane przed wysychaniem i zaopatrzone w dużą ilość substancji odżywczych, z dwiema błonami płodowymi. Większość gatunków ma jaja otoczone pergaminowatymi osłonkami, u niektórych są twarde wapienne skorupki np.: u żółwi, krokodyli, gekonów. Gady należą do zwierząt wybitnie ciepłolubnych, najliczniej występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej.
Systematyka gadów nie jest ostatecznie ustalona. Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków i komory podzielonej niepełną przegrodą z wyjątkiem krokodyli u których przegroda jest pełna. Gady są jajorodne i jajożyworodne, a nieliczne są żyworodne.
Węże
Węże (Serpentes) - podrząd gadów z rzędu łuskonośnych. Obejmuje 18 rodzin i ok. 2900 gatunków. Charakteryzują się wydłużonym, beznogim ciałem i aparatem szczękowym umożliwiającym niezwykle szerokie rozwarcie szczęk, a co za tym idzie połykanie ofiar w całości, brakiem błony bębenkowej i ucha środkowego. Liczba kręgów, które mają, podobnie jak warany, dodatkowe powierzchnie stawowe, może sięgać 400. Węże mają tylko jedno (prawe) płuco, wydłużoną wątrobę, nerki ułożone jedna za drugą. Mają dobrze rozwinięty narząd Jacobsona. Węże są grupą monofiletyczną.
Gady rozmnażają się płciowo, choć jeden gatunek Ramphotyphlops braminus rozmnaża się partenogenetycznie.
Węże są mięsożerne. Połykają ofiary w całości, mimo że często wielokrotnie są one większe od samego węża. Połykanie polega na nasuwaniu się węża na swoją ofiarę. Jest to możliwe dzięki bardzo ruchliwej trzewioczaszce oraz specyficznemu ułożeniu podskórnych naczyń krwionośnych, które tworzą sieć zmieniających kształt rombów.
Wśród węży występują gatunki jadowite. Szacuje się, że stanowią one od 10-25% wszystkich gatunków węży. Różnice w szacunkach pochodzą stąd, że niektóre węże uważa się za tzw. warunkowo jadowite (zęby jadowe położone w tyle szczęki, płytkie ukąszenie nie wprowadza więc jadu). Jad węży wytwarzany jest w specjalnym gruczole i spływa do ostrych zębów jadowych, którymi zwierzę uśmierca ofiarę.
Istnieją 4 typy uzębienia związane z typem aparatu jadowego (lub jego brakiem):
Aglypha - brak zębów jadowych. Występuje u większości węży. Węże o takim uzębieniu są w ogromnej większości niejadowite, istnieją jednak wyjątki. Niektóre jadowite Aglypha mają w tylnej części szczęki powiększone zęby. W odróżnieniu od zębów jadowych innych węży nie mają jednak żadnego rowka, a jad spływa po powierzchni zęba. Jedynym wężem z tej grupy, którego jad może być śmiertelny dla człowieka jest zaskroniec tygrysi (Rhabdophis tigrinus). Odnotowano kilka poważnych przypadków (w tym przynajmniej jeden śmiertelny) związanych z ukąszeniem przez ten gatunek. Aby ukąszenie było niebezpieczne konieczny jest jednak głęboki uchwyt, gdyż jad spływa po jedynie tylnych zębach, stąd nie każde ukąszenie kończy się wprowdzeniem jadu.
Opisthoglypha - spotykany u niektórych przedstawicieli połozowatych (ok. 30% gatunków tej rodziny). Umieszczone w tyle zęby jadowe zaopatrzone są w jedną lub więcej rynienek. Podobnie jak jadowite Aglypha węże te dla człowieka mogą być niebezpieczne jedynie gdy dosięgną ciała zębami jadowymi. Niekiedy Opisthoglypha i jadowite gatunki Aglypha traktuje się jako jedną kategorię. Większość węży o uzębieniu Opisthoglypha nie jest niebezpieczna dla ludzi. Ich jad wywołuje zazwyczaj objawy lokalne, a w cięższych przypadkach gorączkę i zawroty głowy. Jedynie 2 gatunki posiadają silny jad, powodujący ukąszenia śmiertelne dla człowieka. Są to dysfolid (boomslang) Dispholidus typus (najsilniejszy jad) oraz przedstawiciele rodzaju Thelotornis kirtlandi.
Proteroglypha - spotykany u zdradnicowatych i węży morskich. Krótkie zęby jadowe z przodu, zaopatrzone w rynienkę.
Solenoglypha - spotykany u żmijowatych i grzechotnikowatych. Zęby jadowe z przodu. Składają się przy zamykaniu pyska, mogą więc być dość długie. W zębie znajduje się kanalik, którym spływa jad.
Gady rozmnażają się płciowo, choć jeden gatunek Ramphotyphlops braminus rozmnaża się partenogenetycznie.
Węże są mięsożerne. Połykają ofiary w całości, mimo że często wielokrotnie są one większe od samego węża. Połykanie polega na nasuwaniu się węża na swoją ofiarę. Jest to możliwe dzięki bardzo ruchliwej trzewioczaszce oraz specyficznemu ułożeniu podskórnych naczyń krwionośnych, które tworzą sieć zmieniających kształt rombów.
Wśród węży występują gatunki jadowite. Szacuje się, że stanowią one od 10-25% wszystkich gatunków węży. Różnice w szacunkach pochodzą stąd, że niektóre węże uważa się za tzw. warunkowo jadowite (zęby jadowe położone w tyle szczęki, płytkie ukąszenie nie wprowadza więc jadu). Jad węży wytwarzany jest w specjalnym gruczole i spływa do ostrych zębów jadowych, którymi zwierzę uśmierca ofiarę.
Istnieją 4 typy uzębienia związane z typem aparatu jadowego (lub jego brakiem):
Aglypha - brak zębów jadowych. Występuje u większości węży. Węże o takim uzębieniu są w ogromnej większości niejadowite, istnieją jednak wyjątki. Niektóre jadowite Aglypha mają w tylnej części szczęki powiększone zęby. W odróżnieniu od zębów jadowych innych węży nie mają jednak żadnego rowka, a jad spływa po powierzchni zęba. Jedynym wężem z tej grupy, którego jad może być śmiertelny dla człowieka jest zaskroniec tygrysi (Rhabdophis tigrinus). Odnotowano kilka poważnych przypadków (w tym przynajmniej jeden śmiertelny) związanych z ukąszeniem przez ten gatunek. Aby ukąszenie było niebezpieczne konieczny jest jednak głęboki uchwyt, gdyż jad spływa po jedynie tylnych zębach, stąd nie każde ukąszenie kończy się wprowdzeniem jadu.
Opisthoglypha - spotykany u niektórych przedstawicieli połozowatych (ok. 30% gatunków tej rodziny). Umieszczone w tyle zęby jadowe zaopatrzone są w jedną lub więcej rynienek. Podobnie jak jadowite Aglypha węże te dla człowieka mogą być niebezpieczne jedynie gdy dosięgną ciała zębami jadowymi. Niekiedy Opisthoglypha i jadowite gatunki Aglypha traktuje się jako jedną kategorię. Większość węży o uzębieniu Opisthoglypha nie jest niebezpieczna dla ludzi. Ich jad wywołuje zazwyczaj objawy lokalne, a w cięższych przypadkach gorączkę i zawroty głowy. Jedynie 2 gatunki posiadają silny jad, powodujący ukąszenia śmiertelne dla człowieka. Są to dysfolid (boomslang) Dispholidus typus (najsilniejszy jad) oraz przedstawiciele rodzaju Thelotornis kirtlandi.
Proteroglypha - spotykany u zdradnicowatych i węży morskich. Krótkie zęby jadowe z przodu, zaopatrzone w rynienkę.
Solenoglypha - spotykany u żmijowatych i grzechotnikowatych. Zęby jadowe z przodu. Składają się przy zamykaniu pyska, mogą więc być dość długie. W zębie znajduje się kanalik, którym spływa jad.
I jeszcze trochę o dusicielach
Dusicielowate, dusiciele (Boidae) – rodzina węży, które zabijają swoją ofiarę poprzez jej uduszenie.
Charakterystyka
Dusiciele posiadają szczątkowy pas miednicowy, bardzo silnie zredukowane kończyny tylne i dobrze rozwinięte płuca. Ich oczy mają pionową źrenicę. Czaszka charakteryzuje się dużą ruchomością kości, zwłaszcza szczęk, co umożliwia szerokie otwieranie paszczy. Kości są połączone długimi ścięgnami.
Systematyka
Tradycyjnie do tej rodziny zaliczano 5 podrodzin obejmujących ponad 20 rodzajów węży:
boa (Boinae) (m. in. boa dusiciel czy anakonda zielona)
pytony (Pythoninae) (m.in. pyton tygrysi czy pyton siatkowany)
Bolyeriinae
Erycinae
Loxoceminae
Charakterystyka
Dusiciele posiadają szczątkowy pas miednicowy, bardzo silnie zredukowane kończyny tylne i dobrze rozwinięte płuca. Ich oczy mają pionową źrenicę. Czaszka charakteryzuje się dużą ruchomością kości, zwłaszcza szczęk, co umożliwia szerokie otwieranie paszczy. Kości są połączone długimi ścięgnami.
Systematyka
Tradycyjnie do tej rodziny zaliczano 5 podrodzin obejmujących ponad 20 rodzajów węży:
boa (Boinae) (m. in. boa dusiciel czy anakonda zielona)
pytony (Pythoninae) (m.in. pyton tygrysi czy pyton siatkowany)
Bolyeriinae
Erycinae
Loxoceminae
Jaszczurki
Jaszczurki (Lacertilia, dawniej Sauria) – grupa gadów łuskonośnych obejmująca czworonożne lub beznogie zwierzęta lądowe o wydłużonym ciele, oczach posiadających powieki, mocnych szczękach i diapsydalnej czaszce. Występują na wszystkich kontynentach poza Antarktydą oraz na wielu wyspach oceanicznych. Są najliczniejszą grupą gadów obejmującą ponad 4000 gatunków.
Opis
Typowa jaszczurka ma ciało wydłużone zakończone różnie wykształconym ogonem. Autotomia (odrzucenie i regeneracja) ogona w różnym stopniu rozwinięta za wyjątkiem: waranów, agam, kameleonów, heloderm i niektórych legwanów. Kończyny pięciopalczaste, dobrze wykształcone jednak u wielu gatunków istnieje tendencja do redukcji kończyn. Kości żuchwy mocno zrośnięte, wobec czego mogą miażdżyć pokarm. Wszystkie uzębione o osadzeniu akro- i pleurodontycznym (patrz gady). Brzuszna strona pokryta kilkoma wzdłużnymi rzędami tarczek lub łusek. Większość gatunków jest jajorodna. Liczba jaj w złożeniu jest zależna od gatunku oraz od rozmiaru i kondycji fizycznej samicy. Helodermowate są jadowite.
Rozmiary
Długość od ok. 3 cm do ok. 3,5 m
Masa ciała do 150 kg.
Typowa jaszczurka ma ciało wydłużone zakończone różnie wykształconym ogonem. Autotomia (odrzucenie i regeneracja) ogona w różnym stopniu rozwinięta za wyjątkiem: waranów, agam, kameleonów, heloderm i niektórych legwanów. Kończyny pięciopalczaste, dobrze wykształcone jednak u wielu gatunków istnieje tendencja do redukcji kończyn. Kości żuchwy mocno zrośnięte, wobec czego mogą miażdżyć pokarm. Wszystkie uzębione o osadzeniu akro- i pleurodontycznym (patrz gady). Brzuszna strona pokryta kilkoma wzdłużnymi rzędami tarczek lub łusek. Większość gatunków jest jajorodna. Liczba jaj w złożeniu jest zależna od gatunku oraz od rozmiaru i kondycji fizycznej samicy. Helodermowate są jadowite.
Rozmiary
Długość od ok. 3 cm do ok. 3,5 m
Masa ciała do 150 kg.
Systematyka
Tradycyjnie jaszczurki klasyfikowane są w randze podrzędu Lacertilia. Nie jest to jednak klasyfikacja powszechnie akceptowana. Istnieją tendencje do podziału grupy według linii ewolucyjnych. Poniżej przedstawiono klasyfikację biologiczną prezentowaną przez ITIS:
Podrząd Autarchoglossa
Anguidae - padalcowate
Anniellidae - jaszczurki pierścieniowate
Cordylidae - szyszkowcowate
Gerrhosauridae - tarczowcowate
Gymnophthalmidae - okularkowate
Helodermatidae - helodermowate
Lacertidae - jaszczurkowate
Lanthanotidae - głuchoniowate
Scincidae - scynkowate
Teiidae - tejowate
Varanidae - waranowate
Xantusiidae - nocówkowate
Xenosauridae - guzowcowate
Podrząd Gekkota
Eublepharidae
Gekkonidae - gekonowate
Pygopodidae - płatonogowate
Podrząd Iguania
Agamidae - agamowate
Chamaeleonidae - kameleonowate
Corytophanidae - hełmogwanowate
Crotaphytidae - obróżkogwanowate
Hoplocercidae
Iguanidae - legwanowate
Leiocephalidae
Leiosauridae
Liolaemidae
Opluridae - madagaskarkowate
Phrynosomatidae - frynosomowate
Polychrotidae - długonogwanowate
Tropiduridae - lawanikowate
Tradycyjnie jaszczurki klasyfikowane są w randze podrzędu Lacertilia. Nie jest to jednak klasyfikacja powszechnie akceptowana. Istnieją tendencje do podziału grupy według linii ewolucyjnych. Poniżej przedstawiono klasyfikację biologiczną prezentowaną przez ITIS:
Podrząd Autarchoglossa
Anguidae - padalcowate
Anniellidae - jaszczurki pierścieniowate
Cordylidae - szyszkowcowate
Gerrhosauridae - tarczowcowate
Gymnophthalmidae - okularkowate
Helodermatidae - helodermowate
Lacertidae - jaszczurkowate
Lanthanotidae - głuchoniowate
Scincidae - scynkowate
Teiidae - tejowate
Varanidae - waranowate
Xantusiidae - nocówkowate
Xenosauridae - guzowcowate
Podrząd Gekkota
Eublepharidae
Gekkonidae - gekonowate
Pygopodidae - płatonogowate
Podrząd Iguania
Agamidae - agamowate
Chamaeleonidae - kameleonowate
Corytophanidae - hełmogwanowate
Crotaphytidae - obróżkogwanowate
Hoplocercidae
Iguanidae - legwanowate
Leiocephalidae
Leiosauridae
Liolaemidae
Opluridae - madagaskarkowate
Phrynosomatidae - frynosomowate
Polychrotidae - długonogwanowate
Tropiduridae - lawanikowate
Anatomia [ później zajmę się tłumaczeniem]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz